باور های غلط درباره دیابت
ممکن است باورهای مختلفی از بیماری دیابت در ذهن خود داشته باشید. ما با این نوشته تلاش میکنیم برخی از آنها را در ذهن شما اصلاح کنیم .
دیابت یکی از مشهورترین و قدیمیترین بیماریهاست و شاید به همین دلیل است که باورهای نادرست فراوانی به این بیماری تعلق دارد.
برخی معتقدند دیابت بیماری افراد خاصی است که بیش از حد قند و شیرینیجات مصرف میکنند. مصرف زیاد و دایمی مواد قندی بهخصوص قندهای ساده، میتواند در دراز مدت به فرسودگی و خستگی سلولهای بتا، بینجامد اما این دلیل نمیشود که هر کس قند زیاد مصرف میکند، مبتلا به دیابت میشود.
برخی از دیابتیها با طب سوزنی، حجامت، انرژیدرمانی و… سعی در کنترل قندخون خود دارند. طب سوزنی، حجامت، انرژی درمانی و این قبیل اقدامات، ریشه علمی و آکادمیک در درمان دیابت ندارند و با عوارض همراهاند. البته بعضی از داروهای گیاهی و گیاهان دارویی در کاهش قندخون تا حدودی موثرند ولی هرگز نمیتوانند به تنهایی جای داروهای شیمیایی (قرصها) ضددیابت و یا انسولین را بگیرند.
تزریق انسولین موجب تصلب شرایین و افزایش فشار خون میشود. خیر. تزریق انسولین به هیچ وجه موجب تصلب شرایین نمیشود. پیش از این محققان حدس میزدند که ممکن است تزریق انسولین در ایجاد مشکلات ناشی از تصلب شرایین دخیل باشد و یا خود به نوعی موجب بروز آن و نیز افزایش فشار خون گردد، در حالی که ابداً چنین نیست. حتی باور غلطی وجود دارد که تزریق انسولین موجب افزایش وزن و چاقی میشود، بنابراین چون یک فرد دیابتی نباید اضافه وزن داشته باشد، پس مصرف انسولین به هیچوجه مناسب نخواهد بود. در پاسخ به این نظریه باید گفت تمامی محققان بر این عقیدهاند که فواید مصرف انسولین و اهمیت آن در کنترل دیابت و حفظ قندخون در محدوده هدف، بسیار مهمتر از افزایش وزن است.
تا زمانی که مجبور نیستم انسولین تزریق کنم، بیماریام جدی نیست. تعداد قابلملاحظهای از افراد به این باور اعتقاد دارند ولی حقیقت این است که دیابت غیروابسته به انسولین هم اگر تحت کنترل قرار نگیرد، میتواند به شکل ویرانگری سطح گلوکز را بالا برد و آنها را دچار عوارض جدی این بیماری کند.
افراد دیابتی هرگز نباید شکلات و شیرینی مصرف کنند. فرد دیابتی میتواند اینگونه تنقلات را جزیی از برنامه غذایی روزانه خود به شمار آورد و یا در کنار مصرف آنها به ورزش کردن بپردازد تا قند وارد شده به درون خون سریعتر جذب سلولها شود و یا اصطلاحا بسوزد اما در مصرف این خوراکیها باید اعتدال را رعایت کرده و از رژیم غذایی پزشک معالج خود پیروی کند.
مصرف محصولات دیابتی موجود در بازار محدودیتی ندارد زیرا این شکلاتها و شیرینیها و مرباها بدون شکر و به اصطلاح suger free هستند. درست است که در ترکیب این محصولات (البته آنهایی که مجوز وزارت بهداشت دارند) به جای قند طبیعی از نوعی شیرینکننده مصنوعی به نام آسپارتام استفاده شده است اما این محصولات اگرچه قند ندارند ولی دیگر ترکیبات آنها حاوی کالری است و این افزایش کالری روزانه دیابتیها است که برای آنها مشکل آفرین میشود.
افراد دیابتی باید حتما از غذاهای خاص و ویژهای استفاده کنند. رژیم غذایی افراد دیابتی، سالمترین رژیم غذایی برای همه محسوب میشود زیرا حاوی حداقل میزان چربیها (اشباع شده و ترانس)، میزان متعادلی شکر و نمک، مواد غذایی سبوسدار، سبزیها و میوهها است. در عین حال، این بحث مطرح است که افراد دیابتی باید حداقل میزان مواد نشاستهای مانند نان، سیبزمینی و ماکارونی را مصرف کنند. در این باره باید گفت مواد غذایی نشاستهای، بخشی از یک رژیم غذایی سالم را تشکیل میدهند. آنچه مهم است، مقدار مصرفی آنهاست. برای اکثر دیابتیها مصرف 3 تا 4واحد از مواد غذایی حاوی نشاسته بلامانع است. همچنین غلات سبوسدار، منابع خوبی برای تأمین فیبر مورد نیاز بدن نیز بهشمار میروند و به حفظ سلامت نیز کمک میکنند.
افراد دیابتی بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا قرار دارند. خیر. علت اینکه به افراد دیابتی توصیه میشود که در آغاز فصول سرد سال از واکسن آنفلوآنزا استفاده کنند، آن است که وجود هر نوع عفونت در بدن فرد دیابتی کنترل قند خون او را با مشکل مواجه میسازد و احتمال داشتن قند بالا در طول روز را افزایش میدهد و در دیابتیهای نوع 1 خطر بروز کتواسیدوز را به وجود میآورد.
میوهها سرشار از ویتامین و مواد مورد نیاز بدن هستند. به همین علت میتوانند به میزان دلخواه مصرف شوند. این درست است که میوهها بسیار مغذی و حاوی فیبر و انواع ویتامینها و املاح معدنی هستند و باید در رژیم غذایی روزانه افراد موجود باشند ولی مصرف آنها به میزان دلخواه مجاز نیست. برای آنکه بدانید بدن شما بهطور روزانه به چه میزان میوه نیاز دارد، از پزشک معالجتان راهنمایی بخواهید.
دیابت نوع دوم خفیفتر از نوع اول است؟ دیابت خفیف وجود ندارد و هر نوع دیابتی باید جدی تلقی شده و کنترل شود. در غیر این صورت به عوارض شدید منجر میشود.
همه دیابتیها بالاخره بینایی خودشان را از دست خواهند داد. درست است که دیابتیها ریسک عوارض این بیماری (مانند نابینایی، مشکلات قلبیعروقی، ناراحتیهای کلیوی و…) را خواهند داشت ولی اگر سطح قند خون خود را در حد طبیعی حفظ نمایند، احتمال بروز این عوارض بسیار کم شده و میتوانند یک زندگی عادی بدون عوارض بیماری را تجربه نمایند.
اگر شما چاق هستید یا اضافه وزن دارید، حتما به دیابت نوع 2 مبتلا خواهید شد. اگرچه چاقی یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به دیابت است اما سایر فاکتورهای خطر مثل سابقه خانوادگی، قومی و سن نیز میتوانند نقش مهمی داشته باشند.
متاسفانه، خیلی از مردم تنها بعضی فاکتورهای خطر را در نظر میگیرند. بعضی از افراد تصور میکنند که وزن، تنها فاکتور خطر ابتلا به دیابت نوع 2 است.
واقعیت آن است که اکثر افراد چاق به دیابت نوع 2مبتلا نمیشوند و خیلی از افراد مبتلا نیز وزن مناسب یا اضافه وزن خفیف دارند اما از آنجا که وزن از فاکتورهای خطری است که شما میتوانید آن را کنترل نمایید، در پیشگیری و درمان دیابت ارزش بیشتری دارد اما باز هم تنها عامل نیست.
از طرف دیگر خیلی از مردم نیز علت ابتلا به دیابت را عوامل ارثی میدانند، در نتیجه برای شیوه زندگی صحیح ارزشی در این زمینه قایل نیستند و فکر میکنند آنها هرگونه که زندگی کنند، تنها اگر عامل ارثی ابتلا به دیابت را داشته باشند، به این بیماری مبتلا خواهند شد.
واقعیت آن است که اگرچه عامل ارث نیز مهم است ولی شما میتوانید با شیوه زندگی صحیح از ظهور عوامل ارثی جلوگیری نمایید و یا آن را به تاخیر انداخته و حتی کنترل کنید.
نیازی به اندازهگیری قند خون نیست چون اگر قند خونمان بالا یا پایین برود، آن را حس میکنیم. این عقیده خطرناک است چون این روش فقط بعضی اوقات درست است و در اکثر موارد شما نمیتوانید عکسالعمل مناسب را انجام دهید. اندازهگیری و تشخیص هیپوگلیسمی با احساس یا هر روش دیگری خیلی سخت است و انجام آن بدون تستهای معمول اندازهگیری گلوکز خون مانند پرواز کردن بدون چتر نجات است.
دیابتیها و تزریق انسولینبرخی میگویند دیابت به علت کمبود انسولین به وجود میآید و درمان آن فقط انسولین است. بله، ولی این مطلب فقط در مورد دیابت نوع یک واقعیت دارد نه نوع دو. دیابت نوع یک، برای درمان نیازمند انسولین است و درمان آن منحصرا هورمون معروف انسولین است.
دیابت نوع دو، یک بیماری شیوه زندگی است و درمان آن تغییر در شیوه زندگی است و با اصلاح عادتها، رفتارها و نوع تغذیه و تحرک جسمانی و اجتناب از استرسها و ترک سیگار و حفظ وزن مطلوب بدن و در صورت لزوم استفاده از قرصهای مخصوص ضددیابت و در مرحله آخر استفاده از انسولین میتوان این بیماری را کنترل کرد.
در این نوع دیابت، مشکل نبود انسولین نیست، حتی انسولین ممکن است زیاد هم باشد اما بیاثر است و گیرندههای انسولین جواب نمیدهند.
برخورد بیماران نسبت به آزمایش قندشان، گستره وسیعی را دربرمیگیرد. خیلیها حتی وقتی علامتی نداشته باشند و یک بار گلوکز ناشتای اندکی بالای ۱۰۰ داشته باشند، دچار تشویش میشوند و بعد از آن افراطی رژیم غذایی رعایت میکنند و یا آزمایشهای متعدد غیرضروری انجام میدهند.
خیلیها هم هستند که بعد از اینکه پزشکشان میگویند، بیماری قند یا دیابت دارند، از نظر روانی نمیتوانند بپذیرند که تن سابقا پرفکت و به باور خودشان بدن بی عیب و نقصشان دچار مشکل شده. اینها از پذیرش این امر سر باز میزنند و به جای کنترل علمی ساده بیماری خود، مدت زیادی سعی میکنند با درمانهای غیرمعتبر و غذاهای به زعم خودشان کاهنده قند، بیماری را از بدن خودشان دور کنند و داروی شیمیایی استفاده نکنند.
اما واقعا چه کسی بیماری دیابت دارد و چه کسی بیماری دیابت ندارد. معیارهای ما کدامها هستند؟
وجود علائم دیابت به همراه میزان قند خون تصادفی ۲۰۰ میلیگرم در دسی لیتر
گلوکز پلاسمای ناشتا ۱۲۶ یا بیشتر
هموگلوبین A1C به میزان ۶.۵ یا بیشتر
گلوکز دو ساعته پلاسما (بعد از مصرف گرم۷۵ قند) یا ۲۰۰ یا بیشتر
توضیحات:
-منظور از ناشتا بودن ، عدم مصرف غذا به مدت ۸ ساعت است.
-منظور از نمونه تصادفی که در بالا گفته شد، یعنی بدون اینکه زمان سپری شده از صرف آخرین وعده غذایی را در نظر بگیریم، از شخص آزمایش گلوکز خون بگیریم.
-اگر شما علائمی مثل پرنوشی و پرادراری داشته باشید، اگر یک نوبت هم قند ناشتای ۱۲۶ و بالاتر داشته باشید، دیابت دارید. و به صورت مشابه اگر یک نمونه تصادفی بالای ۲۰۰ داشته باشید.
-اگر علایمی نداشته باشید و یک بار قندتان بالا باشد، باید روز دیگری آزمایش را تکرار کنید.
-اگر قند ناشتای بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ داشته باشید یا قند بعد از دو ساعت غذایتان بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ باشد، در مرحله پیش دیابتی هستید و باید پرهیزهایی انجام بدهید تا به سمت دیابت نروید.
-آزمایش هموگلوبین A1C آزمایشی است که میزان متوسط قند شما را در یک بازه چندهفتهای انجام میدهد و تحت تاثیر تغییرات آنی قند خون قرار نمیگیرد.
